Fructosemalabsorptie: wanneer fructose ongezond is

leder kind weet dat fruit gezond is, maar in sommige gevallen leidt het tot problemen.
Bij mensen met fructosemalabsorptie kan de fructose in fruit en veel andere etenswaren klachten veroorzaken. 

Hoe wordt fructose afgebroken?

In normale hoeveelheden vormt fructose gewoonlijk geen probleem voor het lichaam. Hieronder leggen we uit hoe de afbraak van deze stof precies in zijn werk gaat.

Wat is fructose

Fructose (ook wel fruitsuiker genoemd) is een natuurlijke vorm van suiker die vooral voorkomt in fruit, zoals pitvruchten en bessen, en in honing. Normale suiker (sacharose of sucrose) bestaat voor 50 procent uit fructose en voor 50 procent uit glucose. Omdat fructose bijzonder zoet smaakt en goedkoop verwerkt kan worden, wordt het veel verwerkt in industrieel bewerkte etenswaren, zoals kant-en-klaar maaltijden, sapjes en tal van lightproducten. De afbraak van fructose vindt vrijwel volledig in de lever plaats, waar er bijvoorbeeld energie uit wordt gehaald.

Wat is het verschil tussen fructosemalabsorptie en fructose-intolerantie?

De termen ‘fructosemalabsorptie’ en ‘fructoseintolerantie’ worden vaak onterechte door elkaar gebruikt. Het zijn namelijk verschillende stofwisselingsaandoeningen.

Fructosemalabsorptie (ook wel bekend als ‘intestinale fructose-intolerantie’) is een voedselintolerantie waarbij het lichaam geen fructose kan opnemen door een verstoord transport in de dunne darm. Dat leidt tot spijsverteringsproblemen.

Fructosemalabsorptie mag je niet verwarren met de mogelijk levensbedreigende, erfelijke fructoseintolerantie, die wijst op een verstoorde fructoseafbraak.

Wat is erfelijke fructose-intolerantie?

Erfelijke fructose-intolerantie komt veel minder vaak voor dan fructosemalabsorptie. Bij deze aandoening is er sprake van een genetisch tekort aan het enzym aldolase B. Personen met erfelijke fructose-intolerantie nemen wel fructose op via de darmen, maar de lever kan deze stof niet afbreken zoals het hoort. Daardoor kan zelfs een kleine hoeveelheid fructose ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. Aldolase B zet fructose in de lever, nieren en darmen om in kleinere deeltjes. Wanneer die verdeling door een enzymtekort niet plaatsvindt, stapelt zich fructose-1-fosfaat op in de darmen, lever en nieren. Daardoor raakt het glucosemetabolisme verstoord, wat dan weer leidt tot hypoglykemie, bloedstollingsstoornissen en mogelijk zelfs ernstige schade aan de lever, nieren en darmen.

Wat is het verband tussen fructose en een verhoogd vetgehalte in het bloed (leververvetting)?

In principe kan iedereen, ongeacht of je fructosemalabsorptie hebt, slechts een bepaalde hoeveelheid fructose tot zich nemen. Normale hoeveelheden fructose kan het lichaam gewoonlijk moeiteloos afbreken. Maar wanneer er grote hoeveelheden fructose (meer dan 50 g per dag) in het lichaam terechtkomen, kan dit ook voor mensen zonder fructose-intolerantie ongezond zijn. Bij het opslaan van energie maakt je lever namelijk triglyceriden aan, die in de vorm van vet in het weefsel en in de lever zelf opgeslagen worden. Als je te veel fructose binnenkrijgt, leidt dit mogelijk tot een verhoogd vetgehalte in het bloed en zelfs niet-alcoholische leververvetting (NAFLD).

Begin jaren 70 begon de Amerikaanse voedingsindustrie op grote schaal rietsuiker te vervangen door glucose-fructosestroop (high-fructose corn syrup, HFCS). Sindsdien zit fructose in snoep, kant-en-kaar maaltijden en heel wat caloriearme producten. De consumptie van fructose per persoon is de afgelopen decennia met maar liefst 20 procent gestegen, net zoals obesitas. NAFLD komt tegenwoordig ook veel vaker voor, vooral in de VS, en is wereldwijd de belangrijkste oorzaak van chronische leveraandoeningen.

Sorbitolintolerantie en fructosemalabsorptie

Naast fructose bevatten industrieel bewerkte, caloriearme voedingsmiddelen vaak ook sorbitol, een stof die tot de suikeralcoholen behoort. Net zoals fructose is sorbitol een suikervervanger. Ook bij sorbitolintolerantie raakt het afbraakproces in de dunne darm zodanig verstoord dat de suiker niet (voldoende) afgebroken kan worden. Het lichaam reageert met buikkrampen, winderigheid of diarree. Mensen met fructosemalabsorptie, moeten ook sorbitol volledig uit het dieet schrappen.

Oorzaken van fructosemalabsorptie

Fructosemalabsorptie kan erfelijk zijn of mettertijd ontstaan. De oorzaak is vaak een voedingpatroon met veel fructose, waarbij het lichaam meer fructose binnenkrijgt dan het kan verwerken. De ernst van de intolerantie verschilt per persoon en moet individueel worden vastgesteld.